Goede crisisleiders mislukken na de storm
De COVID-19-pandemie heeft ons niet alleen geleerd hoe belangrijk leiderschap is in tijden van crisis, maar ook hoe vaak leiders die tijdens de storm schitteren, falen in de nasleep ervan. Hoe komt het dat sommigen die uitblinken in acute crisissituaties struikelen zodra de situatie weer stabiliseert? Het antwoord ligt in de spanningen tussen directief en adaptief leiderschap en de onwil of onkunde om deze overgangen succesvol te managen.
Het probleem van de crisisreflex
Tijdens een crisis wordt directief leiderschap vaak geprezen. Het vermogen om snel te handelen, beslissingen op te leggen en onzekerheid te reduceren is cruciaal. Onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen (2020) laat echter zien dat dit gedrag, hoewel effectief in de acute fase, kan blijven hangen in de herstelperiode. Dit fenomeen – de ‘crisisreflex’ – verhindert dat leiders overschakelen naar een meer participatieve en adaptieve stijl, die juist nodig is om een organisatie in de post-crisisfase weerbaar en flexibel te maken.
De gevaren van niet aanpassen
Wanneer leiders vasthouden aan hun crisisgedrag, ontstaan er meerdere risico’s. Medewerkers voelen zich minder gehoord, innovatie wordt geremd, en de organisatie verliest aan wendbaarheid. Leiders die blijven handelen alsof elke situatie urgentie vereist, negeren de behoefte aan reflectie en collectieve besluitvorming. Dit veroorzaakt niet alleen interne spanningen, maar kan ook het vertrouwen van belanghebbenden ondermijnen.
Een nieuwe leiderschapsstijl
Wat nodig is, is een bewuste transitie. Na een crisis moeten leiders zichzelf dwingen te reflecteren: wat werkte in de crisis en wat werkt niet langer? Ze moeten dappere besluiten nemen om los te laten wat niet meer past. Hoe moeilijk dat ook is. Dit vraagt om kwetsbaarheid, moed en een duidelijke visie op wat er in de volgende fase nodig is.
Het tijdperk van hybride leiderschap
De sleutel tot succes in de post-crisisfase is hybride leiderschap: een stijl die daadkracht combineert met introspectie, snelheid met traagheid, en individualiteit met collectiviteit. Leiders die deze balans vinden, kunnen hun organisaties niet alleen door de crisis loodsen, maar ook helpen groeien in de periode erna. Dit vereist echter dat zij hun eigen reflexen en routines durven bevragen – een uitdaging die niet iedere leider aandurft.
Laten we kritisch blijven kijken naar leiders die ons door de storm leiden. Het ware leiderschap begint pas als de golven zijn gaan liggen. Wie durft daar moedig te blijven reflecteren?